Wysokość alimentów, sposób ich uzyskania, zabezpieczenie roszczenia alimentacyjnego oraz uchylenie się od obowiązku alimentacyjnego
Wysokość alimentów
Sąd, zasądzając alimenty, powinien również uwzględnić możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego. Dla oceny niedostatku konieczne jest porównanie sytuacji materialnej byłych małżonków. Uwzględnienie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego oznacza, że sąd może nie uwzględnić powództwa pomimo niedostatku uprawnionego, jeżeli np. zobowiązany jest inwalidą pierwszej grupy, który ponadto płaci alimenty na rzecz dzieci. Wysokość alimentów należy ustalić na podstawie rachunków z przeciętnych wydatków miesięcznych (na mieszkanie, wyżywienie, ubranie, środki higieny, wydatki na transport, ubezpieczenie, koszty rozrywki np. wyjście na basen, do kina, teatru itd.), ale również wydatków jednorazowych rocznych, jak wycieczki wakacyjne, wizyty lekarskie itd. Te wszystkie wydatki należy przedstawić w skali miesięcznej.
Alimenty są zasądzone przede wszystkim na bieżące utrzymanie osoby uprawnionej. Wyjątkowo można domagać się zasądzenia świadczeń za okres ubiegły, najwyżej 3 lata przed wniesieniem pozwu o zasądzenie alimentów, jeśli uprawniony nadal opłaca potrzeby lub pożyczki za okres ubiegły np. zaciągnięcie kredytu w celu zapłaty rachunków, faktur, leczenia, rehabilitacji, kosztów utrzymania itd.
Zwykły obowiązek alimentacyjny
Przesłanką orzeczenia zwykłego obowiązku alimentacyjnego jest ustalenie przez sąd stanu niedostatku małżonka uprawnionego. Stan niedostatku nie musi istnieć w chwili orzeczenia rozwodu. Żądanie świadczeń alimentacyjnych jest uzasadnione także wtedy, gdy uprawniony do alimentów małżonek znalazł się w niedostatku dopiero po upływie pewnego czasu od orzeczenia rozwodu. Zwykły obowiązek alimentacyjny po rozwodzie wykazuje w tym zakresie wyraźne podobieństwo do obowiązku alimentacyjnego między krewnymi (z wyjątkiem obowiązku rodziców względem dzieci niezdolnych do samodzielnego utrzymania się – zob. art. 133 § 1 k.r.o.). W orzecznictwie wskazuje się, że niedostatek oznacza niemożność zaspokojenia we własnym zakresie minimalnego standardu egzystencji. Niewykorzystywanie w pełni możliwości zarobkowych przez osobę domagającą się alimentów wyklucza możliwość przyjęcia, że pozostaje ona w niedostatku. O niedostatku można mówić wówczas, gdy osoba ubiegająca się o alimenty, mimo podejmowanych starań, nie potrafi samodzielnie zaspokoić swoich potrzeb na poziomie zbliżonym do minimum socjalnego.
Jak uzyskać alimenty od byłego małżonka?
O ile rozstrzygnięcie o alimentach na rzecz wspólnych małoletnich dzieci należy do obligatoryjnej kognicji sądu rozwodowego, o tyle o alimentach po orzeczeniu rozwodu orzeka sąd jedynie na żądanie jednego z małżonków. Jeżeli taki wniosek został zgłoszony, sąd ma obowiązek rozstrzygnąć sprawę.
Roszczeń alimentacyjnych od byłego małżonka można dochodzić poprzez:
- zgłoszenie wniosku na rozprawie rozwodowej w obecności drugiego małżonka albo w piśmie, które należy doręczyć drugiemu małżonkowi,
- w odrębnym procesie, po prawomocnym orzeczeniu rozwodu.
Zgodnie z art. 444 Kodeksu postępowania cywilnego.: „Małżonek może dochodzić roszczeń alimentacyjnych od drugiego małżonka na wypadek orzeczenia rozwodu, jak również na wypadek orzeczenia separacji. Dochodzenie następuje przez zgłoszenie wniosku na rozprawie w obecności drugiego małżonka albo w piśmie, które należy doręczyć drugiemu małżonkowi”.
W art. 444 k.p.c. ustawodawca nieprzypadkowo posłużył się sformułowaniem, że małżonek może dochodzić roszczeń alimentacyjnych od drugiego małżonka na wypadek orzeczenia rozwodu. Sąd rozwodowy nie może zatem z urzędu zasądzić alimentów na rzecz byłego małżonka. Jak podkreślił Sąd Najwyższy „roszczeń alimentacyjnych przysługujących jednemu małżonkowi przeciwko drugiemu w przypadku orzeczenia rozwodu można dochodzić już w procesie rozwodowym. Małżonek powód może żądanie alimentacji zgłosić w pozwie albo też w toku procesu. Żądanie przyznania alimentów może w toku procesu zgłosić również małżonek pozwany. Niedopuszczalne natomiast jest wniesienie przez małżonka pozwanego w tym przedmiocie powództwa wzajemnego. Roszczeń alimentacyjnych, o których mowa wyżej, można też dochodzić w odrębnym procesie, po prawomocnym orzeczeniu rozwodu”.
Pozew o alimenty od byłego małżonka powinien zawierać:
- wskazanie sądu;
- wskazanie stron postępowania;
- wniosek o zasądzenie alimentów od Pozwanego;
- wniosek o zabezpieczenie alimentów (obowiązek płacenia okresowych świadczeń od Pozwanego, jeszcze w trakcie postępowania sądowego),
- pozostałe niezbędne wnioski;
- wyliczenie alimentów;
- informację o dochodach Stron;
- podpis Powoda;
- załączniki.
Do pozwu należy dołączyć następujące załączniki (każdy w dwóch egzemplarzach):
- drugi egzemplarz tego samego pozwu (tzw. „odpis pozwu”) wraz ze wszystkimi załącznikami, który sąd przekaże drugiej stronie;
- wniosek o zawezwanie do próby ugodowej lub wezwanie, czyli dowód tego, że strona starała się rozstrzygnąć spór polubownie;
- wyrok rozwodowy;
- rachunki i inne dowody płatności, faktury za przeciętne wydatki miesięczne;
- wykaz dochodów Powoda.
Wniosek o zabezpieczenie roszczenia alimentacyjnego
Warto również zaznaczyć, że w sprawie rozwodowej małżonek może żądać zabezpieczenia swojego roszczenia alimentacyjnego. Zgodnie z art. 753 k.p.c. „§ 1. W sprawach o alimenty zabezpieczenie może polegać na zobowiązaniu obowiązanego do zapłaty uprawnionemu jednorazowo albo okresowo określonej sumy pieniężnej. W sprawach tych podstawą zabezpieczenia jest jedynie uprawdopodobnienie istnienia roszczenia. Nadto Sąd Najwyższy wskazał, że świadczenie uiszczone na podstawie postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia zobowiązującego do łożenia na rzecz małżonka kosztów utrzymania rodziny nie podlega zwrotowi jako świadczenie nienależne (art. 410 k.c.) w razie prawomocnego oddalenia w wyroku rozwodowym jego żądania zasądzenia alimentów na podstawie art. 60 k.r.o.”. Jest to bardzo istotne w przypadku, gdy Sąd jednak nie zasądzi alimentów, mimo wcześniejszego udzielenia zabezpieczenia. W takiej sytuacji wypłacone już alimenty nie podlegają zwrotowi.
Uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego
Jeśli pomimo prawomocnego wyroku Sądu zobowiązany nie wywiązuje się z obowiązku alimentacyjnego, należy wystąpić o nadanie klauzuli wykonalności na wyrok, aby uzyskać tytuł wykonawczy. Posiadając taki tytuł można wystąpić z wnioskiem egzekucyjnym do komornika, celem wyegzekwowania należności na drodze postępowania egzekucyjnego.
Nadto, jeżeli zobowiązany zalega z płatnością co najmniej 3 rat alimentów, można złożyć zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa uchylania się od obowiązku alimentacyjnego.
Aby doprowadzić do zasądzenia przez Sąd alimentów od byłego małżonka, warto skorzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika, który prawidłowo sformułuje pozew wraz z wnioskiem o zabezpieczenie lub złoży taki wniosek na rozprawie rozwodowej.
Podobne wpisy
Co daje orzeczenie rozwód z winą współmałżonka?
Co daje orzeczenie rozwód z winą współmałżonka? Możliwość żądania od byłego małżonka dostarczania środków utrzymania w przypadku niedostatku. W pierwszej...
Odpowiedzialność za długi małżonka we wspólności majątkowej
Wraz z zawarciem małżeństwa dwie osoby rozpoczynają wspólne życie oraz wspólne gospodarstwo domowe. Częstokroć to gospodarstwo już powstało wcześniej, w...
Uznanie ojcostwa dziecka nienarodzonego. Sytuacja prawna dziecka
Wiele par niebędących małżeństwem spodziewa się przyjścia na świat ich wspólnego dziecka. Sytuacja jest oczywista i bezproblemowa kiedy para jest...