Rozwód z orzeczeniem o winie – czy jest i kiedy jest możliwy

Rozwód jako sądowe rozwiązanie małżeństwa

Rozwód to rozwiązanie ważnego związku małżeńskiego przez sąd. Aby rozwód mógł w ogóle nastąpić – musi być mowa o zupełnym i trwałym rozkładzie pożycia małżeńskiego – rozpadzie więzi emocjonalnych, fizycznych i gospodarczych, które łączą małżonków. Małżeństwo może być rozwiązane rozwodem bez orzeczenia o winie oraz z orzeczeniem o winie. Sąd może także uznać, że winę ponosi jedna ze stron albo że winni rozkładu pożycia są obydwie strony.

Czym jest zatem rozwód z orzeczeniem o winie i jak sąd ustala winę?

Rozwód z orzeczeniem o winie to rozwód, w którym Sąd orzeka także, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia.

Zgodnie z treścią art. 57 § 1 k.r.o. sąd jest zobligowany do ustalenia, które z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia. Orzekając w przedmiocie winy, sąd winien ustalić, czy występuje sprzeczność zachowania się albo postępowania małżonka z normami prawnymi lub zasadami współżycia, określającymi obowiązki małżonków, a sprzeczności tej towarzyszy umyślność lub niedbalstwo tegoż małżonka. Nadto, między takim zachowaniem się lub postępowaniem małżonka, a powstałym rozkładem pożycia małżeńskiego musi istnieć związek przyczynowy. Wskazówką dla określenia obowiązków małżeńskich jest art. 23 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, z którego wynika, iż małżonkowie mają równe prawa i obowiązki w małżeństwie oraz że są obowiązani do wspólnego pożycia, do wzajemnej pomocy i wierności oraz do współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli. Jeśli ich niewłaściwe zachowanie stało się przyczyną rozkładu pożycia, ponoszą tego skutki w postaci możliwości przypisania im winy rozkładu.

Związek z inną osobą po rozpadzie małżeństwa nie przesądza o winie

Przyznanie rozszerzonego obowiązku alimentacyjnego jest uzależnione od wystąpienia dwóch rodzajów przesłanek:

wyrażonych wprost w tym przepisie, tj. wyłącznej winy rozkładu pożycia po stronie małżonka zobowiązanego oraz spowodowania przez rozwód istotnego pogorszenia sytuacji materialnej małżonka niewinnego, niemającego jednak cech niedostatku;
wynikających z ogólnych zasad prawa cywilnego, takich jak zasady współżycia społecznego i zasady słuszności.

Dla ustalenia czy spełniona jest przesłanka wyłącznej winy rozkładu pożycia, miarodajne jest wyłącznie orzeczenie o winie zamieszczone w sentencji wyroku rozwodowego, bez znaczenia są natomiast ewentualne inne ustalenia zawarte w uzasadnieniu tego orzeczenia. W praktyce orzeczniczej w sentencji wyroków rozwodowych przy określaniu winy tradycyjnie nie jest używane słowo „wyłączna”, wobec czego zawarte w niej stwierdzenie, że winę ponosi jeden z małżonków, należy traktować jako orzeczenie, że tylko on jest odpowiedzialny za rozpad małżeństwa.

Natomiast wykładnia przesłanki „istotnego pogorszenia sytuacji materialnej małżonka niewinnego” powinna polegać na porównywaniu każdorazowej sytuacji materialnej małżonka niewinnego z tym położeniem, które by istniało, gdyby rozwód nie został w ogóle orzeczony i gdyby małżonkowie kontynuowali pożycie.

Warto dodać, że ocena „istotnego pogorszenia sytuacji materialnej niewinnego małżonka”, o którym mowa w art. 60 § 2 k.r.o., może zostać dokonana wiele lat po orzeczeniu rozwodu. W takiej sytuacji uwzględnienie powództwa wymaga ustalenia, że pogorszenie sytuacji materialnej jest skutkiem rozwodu, a nie innych zdarzeń.

Ocena winy w rozwodzie jako skomplikowany proces sądowy

Jak widać ocena winy jest bardzo złożona i podlega każdorazowej ocenie Sądu. Dlatego najbardziej asekuracyjnym podejściem jest żądanie orzeczenia o winie w przypadku, gdy obiektywnie nie ma co do niej wątpliwości, oraz gdy dysponujemy na to odpowiednimi dowodami, ponieważ to na małżonku, który wniesie o rozwód z orzeczeniem o winie, spoczywać będzie ciężar dowodu, czyli będzie on musiał udowodnić winę współmałżonka.

Takimi dowodami mogą być zdjęcia, bilingi, e-maile, lub zeznania świadków.

Adwokat Mateusz Daniluk

Kancelaria Prawna