Kancelaria Adwokat Mateusz Daniluk

Instytucja ta ma zastosowanie wyłącznie do kary pozbawienia wolności orzeczonej przez sąd w wyroku skazującym, przy czym może dotyczyć nie tylko skazanego na bezwzględną karę pozbawienia wolności, ale także na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania (por. art. 77 § 1 k.k.), jeśli kara ta została następnie zarządzona i wdrożona do efektywnego wykonania, tzn. skazany na karę pozbawienia wolności rzeczywiście został osadzony w zakładzie karnym lub odbywa tę karę w systemie dozoru elektronicznego. 

Okres próby

W razie warunkowego zwolnienia czas pozostały do odbycia kary stanowi okres próby, który co do zasady nie może być krótszy niż 2 lata ani dłuższy niż 5 lat (art. 80 § 1 KK). Jeżeli skazanym jest osoba określona w art. 64 § 2 KK (recydywa) okres próby nie może być krótszy niż 3 lata. W razie warunkowego zwolnienia z kary 25 lat pozbawienia wolności lub dożywotniego pozbawienia wolności okres próby wynosi 10 lat.

Zatem jeśli w przypadku, gdy kara pozbawienia wolności w zakładzie karnym skończyłaby się wcześniej, minimalny czas trwania okresu próby – po zastosowaniu warunkowego przedterminowego zwolnienia – wynosi minimum 2 lata. 

W tym okresie warunkowo zwolniony może być poddany dozorowi kuratora sądowego, osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, organizacji lub instytucji, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym oraz nałożyć na niego obowiązki określone w art. 72 § 1 KK, czyli: informowania sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby, przeproszenia pokrzywdzonego, wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby, wykonywania pracy zarobkowej, do nauki lub przygotowania się do zawodu, powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających, poddania się terapii uzależnień, poddania się terapii, w szczególności psychoterapii lub psychoedukacji, uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych, powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, powstrzymania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób lub zbliżania się do pokrzywdzonego lub innych osób, opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym lub innego stosownego postępowania w okresie próby, które może zapobiec popełnieniu ponownie przestępstwa, a jeżeli szkoda wyrządzona przestępstwem, za które skazany odbywa karę, nie została naprawiona, orzec obowiązek określony w art. 72 § 2 KK – Sąd może orzec świadczenie pieniężne albo zobowiązać skazanego do naprawienia wyrządzonej przestępstwem szkody w całości albo w części, chyba że orzekł środek kompensacyjny.

Trzeba pamiętać, że czas spędzony na wolności przez warunkowo zwolnionego nie zalicza się na poczet kary.

Obowiązki zwolnionego warunkowo

Warunkowo zwolniony, który został zobowiązany do wykonywania obowiązków związanych z okresem próby i nie został oddany pod dozór, jest obowiązany do:

1) bezzwłocznego, a najpóźniej w ciągu 7 dni od zwolnienia z zakładu karnego, zgłoszenia się do sądowego kuratora zawodowego sądu rejonowego, w którego okręgu będzie miał miejsce stałego pobytu,

2) zgłaszania się do sądowego kuratora zawodowego w określonych przez niego terminach i udzielania wyjaśnień co do przebiegu okresu próby,

3) niezmieniania bez zgody sądu miejsca stałego pobytu,

4) wykonywania nałożonych na niego obowiązków

– o czym sąd poucza warunkowo zwolnionego.

Warunkowo zwolnionego sąd penitencjarny może w okresie próby oddać pod dozór kuratora sądowego, osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, organizacji lub instytucji, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym, oraz nałożyć na niego obowiązki określone w art. 72 § 1 Kodeksu karnego, a jeżeli szkoda wyrządzona przestępstwem, za które skazany odbywa karę, nie została naprawiona, orzec obowiązek określony w art. 72 § 2 Kodeksu karnego. Wobec skazanego za przestępstwo określone w art. 197-203 Kodeksu karnego, popełnione w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych, młodocianego sprawcy przestępstwa umyślnego, sprawcy określonego w art. 64 § 1 lub 2 lub art. 64a Kodeksu karnego, a także wobec skazanego na karę dożywotniego pozbawienia wolności oddanie pod dozór jest obowiązkowe.

Odwołanie warunkowego przedterminowego zwolnienia

Sąd może, a w pewnych przypadkach musi, odwołać warunkowe przedterminowe zwolnienie:

Sąd penitencjarny odwołuje warunkowego zwolnienie, jeżeli:

  • zwolniony w okresie próby popełnił przestępstwo umyślne, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania;
  • zwolniony, skazany za przestępstwo popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą, w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, ponownie używając przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą;
  • okoliczności, o których mowa w punkcie poprzednim, zaistnieją po udzieleniu skazanemu pisemnego upomnienia przez sądowego kuratora zawodowego.

Sąd penitencjarny może odwołać warunkowe zwolnienie, jeżeli zwolniony w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności popełnił inne przestępstwo albo gdy uchyla się od dozoru, wykonania nałożonych obowiązków lub orzeczonych środków karnych, przepadku lub środków kompensacyjnych.

W przypadku odwołania warunkowego zwolnienia nie zalicza się na poczet kary okresu spędzonego na wolności.

Kiedy przedterminowe zwolnienie nie jest możliwe?

W Kodeksie Karnym wskazano sytuacje, w których przedterminowe zwolnienie nie jest możliwe.

Sąd może orzec zakaz warunkowego zwolnienia:

  • wymierzając karę dożywotniego pozbawienia wolności sprawcy za czyn popełniony przez niego po prawomocnym skazaniu za przestępstwo przeciwko życiu i zdrowiu, wolności, wolności seksualnej, bezpieczeństwu powszechnemu,
  • za przestępstwo o charakterze terrorystycznym na karę dożywotniego pozbawienia wolności albo karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 20 lat,
  • wymierzając karę dożywotniego pozbawienia wolności, jeżeli charakter i okoliczności czynu oraz właściwości osobiste sprawcy wskazują, iż jego pozostawanie na wolności spowoduje trwałe niebezpieczeństwo dla życia, zdrowia, wolności lub wolności seksualnej innych osób.

Zakaz taki musi znajdować się w wyroku skazującym.

Ostatnie wpisy