Kancelaria Adwokat Mateusz Daniluk

Nawiązka w postępowaniu karnym to kara pieniężna stanowiąca odszkodowanie za doznaną krzywdę.   W języku potocznym oddać coś komuś z nawiązką oznacza odpłacić tym samym, ale z naddatkiem. W postępowaniu karnym można upatrywać analogii, gdyż nawiązka najczęściej jest orzeczona obok kary zasadniczej. Oznacza to, że Sąd może orzec np. karę pozbawienia wolności oraz obowiązek zapłaty nawiązki na rzecz pokrzywdzonego.

Kiedy Pokrzywdzony może otrzymać nawiązkę?

Zgodnie z regulacją zawartą w Kodeksie Karnym sąd orzeka nawiązkę na rzecz Pokrzywdzonego w razie skazania sprawcy za przestępstwo katastrofy komunikacyjnej, sprowadzenia bezpośredniego niebezpieczeństwa katastrofy komunikacyjnej lub wypadku komunikacyjnego, którego sprawca był w stanie nietrzeźwości lub zbiegł z miejsca zdarzenia. Wniosek o orzeczenie nawiązki nie jest konieczny, sąd samodzielnie oceni potrzebę zastosowania tego środka karnego.

Sąd może także orzec o obowiązku uiszczenia nawiązki na rzecz Pokrzywdzonego lub innej osoby uprawnionej również w przypadku skazania za inne przestępstwa, np. znęcanie się psychiczne lub fizyczne nad osobą najbliższą, znieważenie funkcjonariusza publicznego czy też naruszenie jego nietykalności, w celu zadośćuczynienia za ciężki uszczerbek na zdrowiu, naruszenie czynności narządu ciała, rozstrój zdrowia, a także za doznaną krzywdę. Może mieć to miejsce, gdy orzeczenie obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę jest znacznie utrudnione. W tym przypadku niezbędny jest wniosek Pokrzywdzonego o zasądzenie odszkodowania lub zadośćuczynienia.  Dopiero w przypadku, gdy sąd uzna, że określenie ich wysokości jest niemożliwe, lub znacznie utrudnione, może orzec nawiązkę w wysokości do 200 000,00 zł.

Sąd zasądził nawiązkę, co dalej?

Sprawca zobowiązany jest do zapłaty nawiązki po uprawomocnieniu się wyroku. Zwłoka z zapłatą nawiązki jest podstawą do naliczania odsetek za każdy dzień opóźnienia. W przypadku braku zapłaty nawiązki, należy wystąpić z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności na wyrok zasądzający nawiązkę, a następnie skierować sprawę na drogę postępowania egzekucyjnego, aby to komornik wyegzekwował od sprawcy nawiązkę.

Należy także pamiętać, że sprawca nie może domagać się zapłaty nawiązki na rzecz Pokrzywdzonego od ubezpieczyciela. Ubezpieczenie to odrębna kwestia, która dochodzona może być na drodze cywilnej.

Wysokość nawiązki

Sąd może orzec nawiązkę w wysokości od 10 000,00 zł na rzecz Pokrzywdzonego, a w razie jego śmierci w wyniku popełnionego przez skazanego przestępstwa nawiązkę na rzecz osoby najbliższej, której sytuacja życiowa wskutek śmierci pokrzywdzonego uległa znacznemu pogorszeniu. W razie, gdy ustalono więcej niż jedną taką osobę, nawiązki orzeka się na rzecz każdej z nich. Natomiast w przypadku śmierci pokrzywdzonego po zasądzeniu nawiązki roszczenie o zapłatę nawiązki będzie podlegało dziedziczeniu na zasadach ogólnych.

Niemniej jednak w szczególnie uzasadnionych okolicznościach, gdy wymierzona nawiązka powodowałaby dla sprawcy uszczerbek dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny lub gdy pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą, sąd może ją wymierzyć w wysokości niższej niż 10 000,00 zł.

Wysokość nawiązki winna być miarkowana z uwzględnieniem rozmiaru szkód, ale szczególnie rozmiaru krzywdy wyrządzonej pokrzywdzonemu, ocenianej zwłaszcza przez pryzmat subiektywnych doznań ofiary przestępstwa, sposobu działania sprawcy, jak również tego, jaki wpływ na stan psychiczny osoby pokrzywdzonej wywołało znalezienie się w sytuacji ofiary przestępstwa. Wobec tego wysokość nawiązki jest określana przez sąd na podstawie konkretnych okoliczności sprawy.

Nawiązka a odszkodowanie

Zgodnie z obowiązującymi przepisami orzeczenie nawiązki nie stoi na przeszkodzie dochodzeniu niezaspokojonej części roszczenia w drodze postępowania cywilnego. Kwota nawiązki nie powinna być zaliczana na poczet odszkodowania i zadośćuczynienia, a także nie powinna zmniejszać wysokości świadczenia orzekanego w wyniku powództwa cywilnego.

Suma zasądzona tytułem nawiązki nie stanowi odszkodowania, gdyż sąd, wymierzając nawiązkę, nie jest zobowiązany do ustalenia rzeczywistej wysokości szkody, wartości utraconych korzyści czy doznanych krzywd. Nawiązka nie tylko może przekraczać wysokość szkody, ale też może być orzeczona wobec kilku osób współdziałających w popełnieniu przestępstwa. Każdy więc ze sprawców przestępstwa może być zobowiązany do uiszczenia nawiązki, nawet w wysokości przekraczającej rzeczywistą szkodę. Każdy ze skazanych płaci ją samodzielnie i w całości. Zapłacenie nawiązki przez jednego ze sprawców nie zwalnia pozostałych od jej zapłacenia. Nie można mówić więc o solidarnym obowiązku zapłaty nawiązki obciążającym współsprawców przestępstwa. Odróżnia to nawiązkę od odszkodowania cywilnego, którego uiszczenie w całości przez jedną ze współdziałających ze sobą osób zwalnia pozostałe od obowiązku wyrównania szkody.

Nawiązka za wykroczenie?

Warto także wspomnieć, że nawiązka do 1 000,00 zł na rzecz pokrzywdzonego może być zasądzona także w przypadku ukarania sprawcy za wykroczenie o charakterze chuligańskim, jeżeli w skutek tego wykroczenia pokrzywdzonemu została wyrządzona szkoda. Charakter chuligański mają wykroczenia polegające na umyślnym godzeniu w porządek lub spokój publiczny albo umyślnym niszczeniu lub uszkadzaniu mienia, jeżeli sprawca działał publicznie oraz w rozumieniu powszechnym bez powodu lub z oczywiście błahego powodu, okazując przez to rażące lekceważenie podstawowych zasad porządku prawnego

Ostatnie wpisy